آشنایی با ساز سنتور

اولین گام در آموزش سنتور آشنایی با این ساز است. سنتور یکی از سازهای اصلی موسیقی ایرانی است و به جرات می توان گفت که از مهم ترین سازهای موسیقی ایرانی به شمار می رود. این ساز یک ساز زِهی- ضربه ای (مضرابی) است که شکل هندسی ذوزنقه ای دارد. این ساز ساخته شده از یک جعبه تشدید صدا که بلندترین ضلع موازی آن نزدیک به نوازنده قرار می گیرد. در سنتورهای معمولی بلندترین ضلع ۹۰ سانتی متر و کوچک ترین ضلع (دور از نوازنده) ۳۵ سانتی متر و اضلاع مورب کناری ۳۸ سانتی متر هستند.

جعبه سنتور 8 تا 10 سانتی متر ارتفاع دارد و تمام سطوح آن از چوب گردو و سرساخته شده است. دو حفره به شکل گُل روی سطح سنتور وجود دارد که نقش زیادی در زیبایی ساز، در نرمی، لطافت و شفاف شدن صدای سنتور دارد. سنتور یکی از گسترده ترین سازهای ایرانی است که محدوده صدادهی آن بیش از 4 اکتاو است. سنتور صوتی شفاف و بلورین دارد و قابلیت تکنوازی و هم نوازی از ویژگی های آن است.

این ساز ساخته شده از یک جعبه تشدید صدا به شکل ذوزنقه است که بلندترین ضلع موازی آن نزدیک به نوازنده و دو ضلع با طول برابر، دو ضلع موازی را به شکل مورب قطع می کنند. طولانی ترین ضلع در سنتورهای معمولی 90 سانتی متر و کوچک ترین ضلع 35 سانتی متر و اضلاع مورب کناری 38 سانتی متر می باشند.

دو ردیف پل های چوبی سنتور به نام «خَرَک» بر روی نقاب یا همان سطح فوقانی سنتور قرار دارد. خرک های سمت راست به کناره راست ساز نزدیک هستند و خرک های سمت چپ با کناره چپ اندکی فاصله دارند.

به فاصله بین هر خرک ردیف چپ تا کناره چپ ساز «پشت خرک» می گویند. در هر ردیف 9 خرک قرار دارد که فضای سنتور را به 4 قسمت تقسیم می کند. هر قسمت با توجه به جنس سیم های گذرنده از روی این خرک ها، باعث تولید دامنه معینی از صداها با بسامد معینی می شود.

کوک کردن سنتور امری دشوار و زمان بر است چرا که در سنتورهای امروزی چهار رشته سیم از روی هر خرک عبور نموده است که باید دقیقاً یک صدا کوک شوند و حتی چنانچه درنمناک اشاره شده است اگر یکی از این چهار سیم روی یک خرک صدایش با بقیه سیم ها تفاوت اندکی داشته باشد ، صدای آن نت کاملاً اشتباه می شود.

هر سیم در سطح جانبی یا کلاف راست سنتور به یک گیره به نام «گوشی» پیچیده شده که این گوشی توسط وسیله ای به نام «چکش» یا «کلید» سنتور، قابلیت چرخش دارد و این ویژگی سبب شده که طول سیم تغییر کند و بسامد آن نیز تغییر یابد، در طرف دیگر نیز هر سیم توسط یک قلاب به زائده ای به نام «سیم گیر» وصل  می شود.